Francis Hallé & Patrick Huvenne : « Un avenir pour la forêt » / "Een toekomst voor het woud"

25 / 06 / 2023

Présentation powerpoint de Patrick Huvenne FR : 2023-06-25 présentation Rhode St Génèse.pdf

Powerpoint presentatie van Patrick Huvenne NL : 2023-06-25 presentatie St-Genesius-Rode.pdf

Organisée conjointement par Tomorrode et Natuurpunt, dans ce lieu magique qu’est la grange de la ferme de Lansrode, cet après-midi consacré à la forêt a rassemblé près de 200 personnes et fut, de l’avis général, un grand moment.

Patrick Huvenne, regiobeheerder Agentschap Natuur en Bos, a présenté avec clarté son  projet de création d’un Parc National d’environ 45.000 hectares, réunissant la forêt de Meerdaal près de Leuven, la forêt de Soignes et le Bois de Halle. A l’aide de cartes, de photos et de graphiques réunis en un powerpoint très précis, il a expliqué les atouts que représenterait le statut de « Parc National » pour toute la région concernée, et même au-delà, tant au point de vue de la préservation de la forêt, de sa faune et sa flore, que de la santé humaine, et de l’économie en général. Ce projet présente aussi l’avantage de transgresser les frontières linguistiques et communautaires, puisqu’il rassemblerait des parties des trois régions : flamande, bruxelloise et wallonne.

Le projet , baptisé « Forêts du Brabant », demande une communication transparente envers toutes les personnes concernées : agriculteurs, forestiers, entreprises, particuliers. Il ne peut aboutir qu’au terme d’une concertation entre les intérêts de chaque partie, et grâce à la participation active de chacun. Les propriétaires de jardins, par exemple, seront encouragés à « ensauvager » au moins une part de leur terrain pour favoriser la biodiversité, entre autres les pollinisateurs, et à bannir les produits chimiques, pesticides et autres. Les agriculteurs seront encouragés à encadrer les terres cultivées de bandes d’herbes sauvages, pour retenir la terre en cas de fortes pluies, et dédommagés pour les surfaces ainsi « perdues » pour la culture. Les habitants seront initiés aux moyens de retenir l’eau de pluie au lieu de la laisser se perdre : privilégier les surfaces où l’eau peut s’infiltrer au lieu de bétonner ou daller, créer des pièces d’eau, même petites, utiliser les déclivités naturelles. Ainsi, les jardins, les zones naturelles « ouvertes » comme les prés, les plateaux, les cultures, feront lien entre les zones forestières. Des ecoducts comme celui déjà installé au-dessus du Ring entre Groenendael et Waterloo seront construits, et la mobilité douce encouragée.

Ce projet audacieux, innovant et fédérateur, aussi fécond pour la nature que pour les humains, a été longuement applaudi. Patrick Huvenne a ensuite répondu aux questions du public.

Comme un écho à la présentation des « Forêts du Brabant » par Patrick Huvenne, commença alors celle du projet « Création d’une forêt primaire en Europe de l’Ouest » par Francis Hallé.

Venu tout exprès de Montpellier, Francis Hallé, biologiste et botaniste spécialiste des forêts tropicales humides, auteur de dizaines de livres et de centaines de communications scientifiques, nous a expliqué ce cadeau fantastique qu’il rêve de faire aux générations futures : permettre à la forêt, sur 70.000 ha minimum, de se développer sans intervention humaine, sur un territoire transfrontalier alliant la France (les Vosges) à l’Allemagne (Rhénanie-Palatinat) ou à la Belgique (Ardennes). La Communauté Européenne, pressentie, est favorable au projet, mesurant ses impacts immensément bénéfiques sur la nature et l’humanité. Céline Tellier, ministre de l’environnement au gouvernement wallon, y est favorable aussi. Fondée en 2019 pour réaliser ce rêve, l’Association pour la création d’une forêt primaire rassemble de plus en plus d’adhérents.

Pourquoi 70.000 ha au moins ? Pour permettre à la grande faune de pouvoir s’y développer à l’aise : les bisons par exemple. Les bisons créent des clairières naturelles dans la forêt, puits de lumière qui permettent à une flore et une faune différente des sous-bois couverts de se développer. Et Francis Hallé d’insister sur l’interdépendance entre tous les vivants, des bactéries aux arbres les plus colossaux, en passant par les humains.

Pourquoi une forêt primaire (ce qui signifie : pas d’exploitation du bois, pas de voitures ni de routes, pas de chasse ni de pêche ; seulement des chercheurs scientifiques, et des promeneurs respectueux, silencieux, sur des sentiers aménagés en caillebotis au-dessus du sol pour éviter le compactage de celui-ci) ? Énormément d’avantages : création d’un microclimat modérateur du réchauffement et de la sécheresse, captation par les arbres d’énormes quantités de CO2, terrain extrêmement riche d’observation de la nature dans sa résilience, son infinie diversité et ses interactions, terrain d’éducation des personnes et de reconnexion à la nature, avantages économiques : hébergement des scientifiques et des randonneurs, centres de recherche, développement de nouveaux métiers liés à l’écologie. Autour de la forêt primaire, pas de clôture : circulation libre des êtres vivants. Mais une zone « tampon », de nature ouverte, éventuellement cultivée.

Francis Hallé, comme Patrick Huvenne, insiste sur la concertation avec les personnes impactées par le projet, exploitants forestiers et agriculteurs, et sur les éventuels dédommagements à leur proposer.

A ces bienfaits, Francis Hallé ajoute des bénéfices d’ordre spirituel et philosophique : la contemplation de la beauté tout d’abord. La beauté dans toute sa puissance, dans toute sa diversité. La valeur du temps long : pour que nos forêts secondaires gérées par l’homme redeviennent primaires, il faudra sept siècles… Mais toutes les étapes de cette renaissance apporteront leurs découvertes et leurs surprises. La valeur du temps, ce temps derrière lequel notre civilisation hyper technologique court à perdre haleine, à perdre son âme… La reconnexion de l’homme à la nature et à sa propre intériorité, au silence et à l’équilibre intérieur. La prise de conscience de notre interdépendance avec tout ce qui vit, l’humilité, enfin.

Francis Hallé a ensuite répondu aux questions d’un public conquis par sa simplicité, son humour, la qualité de son exposé et la force de sa conviction. Il fut longuement applaudi.

Cette inoubliable rencontre avec Patrick Huvenne et Francis Hallé s’est prolongée autour d’un verre ou d’un café, en longues conversations dans la fraîcheur de la grange. Merci, Eric, de nous avoir accueillis si généreusement dans ton domaine enchanté.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Francis Hallé en Patrick Huvenne: verslag van de conferenties "Een toekomst voor het bos",

Deze namiddag werd georganiseerd door Tomorrode en Natuurpunt, en ging door in de magische setting van de schuur van de Lansrode hoeve. Deze namiddag gewijd aan ‘een toekomst voor het woud’ bracht bijna 200 mensen samen. En allen, naar hun zeggen, een geweldige tijd.

Patrick Huvenne, regiobeheerder Agentschap Natuur en Bos, gaf een heldere presentatie van het project om een Nationaal Park van zo'n 45.000 hectare te creëren, waarin het Meerdaalwoud bij Leuven, het Zoniënwoud en het Hallebos samenkomen. Met behulp van kaarten, foto's en grafieken, gepresenteerd in een prachtige powerpoint, legde hij de voordelen uit die de status van 'Nationaal Park' zou betekenen voor de hele betrokken regio, en zelfs daarbuiten. Het project werd bekeken vanuit het oogpunt van het behoud van het bos, de fauna en flora, evenals de menselijke gezondheid en de economie in het algemeen. Het project heeft ook het voordeel dat het taal- en gemeenschapsgrenzen overschrijdt, aangezien het delen van de drie gewesten samenbrengt: Vlaanderen, Brussel en Wallonië.

Het project, "Brabantse Wouden" genaamd, vereist een transparante communicatie met alle betrokkenen: boeren, bosbouwers, bedrijven en particulieren. Het kan alleen slagen als er rekening wordt gehouden met de belangen van alle partijen en als iedereen actief betrokken is.

Tuinbezitters zullen bijvoorbeeld worden aangemoedigd om ten minste een deel van hun grond te laten "verwilderen" om de biodiversiteit aan te moedigen, met inbegrip van bestuivers. Chemische producten, pesticiden en dergelijke zullen verboden worden.

Boeren zullen aangemoedigd worden om landbouwgrond af te zomen met stroken wild gras om de grond vast te houden in het geval van hevige regenval. Bedoeling is dat ze vergoed worden voor de gebieden die zo "verloren" gaan voor de oogst.

Bewoners zullen leren hoe ze regenwater kunnen vasthouden in plaats van het te verspillen: voorrang geven aan gebieden waar water kan infiltreren in plaats van beton of bestrating, waterplassen aanleggen, hoe klein ook, en natuurlijke hellingen gebruiken. Op deze manier zullen tuinen en 'open' natuurgebieden zoals weiden, plateaus en gewassen een verbinding vormen tussen de bosgebieden. Ecoducten zoals die al zijn aangelegd over de Ring tussen Groenendaal en Waterloo, zullen verder aangelegd worden en zachte mobiliteit zal worden aangemoedigd.

Dit gedurfde, innovatieve en verbindende project, dat zowel voor de natuur als voor de mens, voordeel brengt, kreeg een warm applaus. Patrick Huvenne beantwoordde vervolgens vragen uit het publiek.

In navolging van Patrick Huvenne's presentatie van de "Brabantse Wouden", begon Francis Hallé vervolgens met zijn presentatie van het project "Creatie van een oerbos in West-Europa".

Francis Hallé, bioloog en botanicus gespecialiseerd in tropische regenwouden, auteur van tientallen boeken en honderden wetenschappelijke artikelen, kwam helemaal uit Montpellier om ons het fantastische geschenk voor te stellen dat hij aan de toekomstige generaties wil geven: een oerbos voor West-Europa. Het bos, dat minstens 70.000 hectare beslaat, wil hij laten ontwikkelen zonder menselijke tussenkomst, in een grensoverschrijdend gebied dat Frankrijk (de Vogezen) combineert met Duitsland (Rijnland-Palts) of met België (Ardennen). De Europese Gemeenschap, die aangesproken werd, is voorstander van het project, omdat ze de enorm gunstige impact op de natuur en de mensheid naar waarde schat.

Céline Tellier, minister van Milieu in de Waalse regering, is ook voorstander. De Association pour la création d'une forêt primaire (Vereniging voor de aanleg van een primair bos), die in 2019 werd opgericht om deze droom te verwezenlijken, verzamelt steeds meer leden.

Waarom minstens 70.000 ha? Om grote dieren zoals bizons te laten gedijen. De bizons creëren natuurlijke open plekken in het bos. Hierdoor kan meer licht binnendringen waardoor een andere flora en fauna zich kunnen ontwikkelen dan in het dichtbegroeide kreupelhout. Francis Hallé benadrukt de onderlinge afhankelijkheid van alle levende wezens, van bacteriën tot de meest kolossale bomen en niet te vergeten de mens.

Waarom een oerbos (dat betekent geen houtoogst, geen auto's of wegen, geen jacht of visserij; alleen wetenschappelijke onderzoekers en respectvolle, stille wandelaars op paden die zijn aangelegd met roosters boven de grond om bodemverdichting te voorkomen)?

Er zijn veel voordelen: het creëren van een microklimaat dat de opwarming van de aarde en de droogte tempert, het vastleggen van enorme hoeveelheden CO2 door de bomen, een extreem rijk gebied voor het observeren van de natuur in al haar veerkracht, oneindige diversiteit en interacties, een gebied voor het opleiden van mensen en hen opnieuw in contact brengen met de natuur. Eer zijn ook veel economische voordelen aan dit project: accommodatie voor wetenschappers en wandelaars, onderzoekscentra, ontwikkeling van nieuwe banen in verband met ecologie.

Rond het oerbos staan geen hekken: er is een vrij verkeer van levende wezens. In plaats daarvan komt er een "bufferzone" van open land, dat mag worden bebouwd.

Francis Hallé dringt, net als Patrick Huvenne, aan op overleg met de mensen die door het project worden getroffen, boswachters en boeren, en op een eventuele compensatie die hun wordt aangeboden.

Francis Hallé voegt aan deze voordelen spirituele en filosofische voordelen toe: in de eerste plaats de bewondering van schoonheid. Schoonheid in al haar kracht en diversiteit. De waarde van tijd: het zal zeven eeuwen duren voordat onze secundaire bossen, beheerd door de mens, weer primaire bossen zijn geworden... Maar elke fase van deze heropleving zal zijn eigen ontdekkingen en verrassingen met zich meebrengen.

De waarde van tijd, die tijd waarachter onze hypertechnologische beschaving buiten adem raakt, haar ziel verliest... De herverbinding van de mens met de natuur en zijn eigen innerlijke zelf, met stilte en innerlijk evenwicht. En tot slot, nederigheid.

Francis Hallé beantwoordde vervolgens vragen van een publiek dat gewonnen was door zijn eenvoud, humor, de kwaliteit van zijn presentatie en de kracht van zijn overtuiging. Hij kreeg een lang applaus.

Deze onvergetelijke ontmoeting met Patrick Huvenne en Francis Hallé werd voortgezet onder het genot van een glas of een koffie, met lange gesprekken in de koelte van de schuur. Bedankt, Eric, dat je ons zo gul hebt ontvangen in je betoverende domein.